Wścieklizna

Wścieklizna jest groźną, śmiertelną chorobą zakaźną przede wszystkim ssaków mięsożernych (np. psy, koty, lisy) i innych zwierząt stałocieplnych (np. sarna, dzik), w tym również człowieka. Chorobę wywołuje wirus, który ma powinowactwo do układu nerwowego i dlatego w części przypadków objawia się zaburzeniami świadomości, zaburzeniami w koordynacji ruchowej, pobudzeniem nerwowym i agresją.

Jest groźną zoonozą, ponieważ człowiek może zakazić się od każdego chorego zwierzęcia. Głównym źródłem zakażenia są zwierzęta będące w okresie inkubacji choroby lub chore zwierzęta, wydalające zarazki ze śliną. Wirusy wścieklizny przenoszone są przede wszystkim przez psy, lisy ale również przez drobne gryzonie leśne i polne. Zwierzęta i ludzie ulegają zakażeniu głównie przez ukąszenie chorego osobnika. Zakażenie może nastąpić również poprzez ślinę zwierzęcia, kiedy zarazek w niej dostanie się do rany, a nawet mało zauważalnego skaleczenia.

Wścieklizna jest chorobą śmiertelną. W przypadku ugryzienia człowieka przez dzikie lub domowe zwierzę należy dokładnie przemyć wodą i mydłem ranę lub powierzchnię narażoną na kontakt ze zwierzęciem i skontaktować się z lekarzem medycyny. Każde ugryzienie człowieka przez dzikie zwierzę lub wzbudzające podejrzenie pogryzienie przez zwierzę domowe wymaga dokładnego sprawdzenia. Zdarzenie powinno zostać zgłoszone Powiatowemu Lekarzowi Weterynarii w Opatowie.

Objawy kliniczne

Okres inkubacji choroby (czyli okres od momentu zakażenia do wystąpienia objawów klinicznych) jest różny i zależy m.in. od ilości wprowadzonego do organizmu wirusa, jego zjadliwości, wrót zakażenia (miejsca zranienia), charakteru (rozległości) ran oraz gatunku i wieku wrażliwego zwierzęcia. Przyjmuje się, że okres inkubacji u zwierząt trwa od kilku dni do ponad 7 lat, przy czym przeważnie wynosi:

• u małych zwierząt (pies, kot, owca, koza, świnia) – od kilku do 90 dni;
• u dużych zwierząt (bydło, koniowate) – od kilku do 180 dni.

Choroba może mieć postać cichą lub szałową, a jej objawy są różne i zależą od gatunku zwierzęcia:

• psy – występuje niepokój, nadmierna pobudliwość, włóczęgostwo, spożywanie niejadalnych przedmiotów, wzmożony popęd płciowy, agresja, ochrypłe szczekanie, ślinotok, opadanie żuchwy z wypadaniem języka, zez, niedowłady kończyn i inne porażenia;
• koty – odnotowuje się podobne objawy jak u psów, przy czym zwierzęta chowają się, uciekają, nieustannie miauczą, zachowują się agresywnie, a śmierć poprzedzona jest zwykle porażeniem kończyn;
• bydło – obserwuje się niestrawność i obniżone łaknienie, wzdęcie, zaparcie lub biegunkę, drgawki poszczególnych grup mięśni, ślinotok, parcie na przeszkody, ciągłe ryczenie, objawy podobne do rui, nienaturalne położenie głowy lub ogona, chwiejność i porażenia kończyn tylnych;
• świnie – występuje lękliwość, ochrypłe chrząkanie, kurczowe ruchy głowy i gryzienie ściółki;
• owce i kozy – odnotowuje się niepokój, wzmożony popęd płciowy, ochrypłe beczenie, nagle porażenia i upadki;
• konie –  obserwuje się wpadanie na ściany stajni, drgawki mięśniowe, objawy kolkowe i częste oddawanie moczu;
• zwierzęta dzikie – głównym objawem jest utrata wrodzonego lęku. Występuje także agresja przejawiająca się atakami na zwierzęta domowe, gospodarskie i ludzi. Dodatkowo, u nietoperzy obserwuje się utratę zdolności lotu, nadpobudliwość na dotyk i dźwięk, przewracanie się na grzbiet i aktywność dzienną niespotykaną u zdrowych osobników.

Nie wszystkie wymienione objawy muszą wystąpić u każdego zwierzęcia zakażonego wirusem wścieklizny.

Istnieje  konieczność zgłaszania do Powiatowego Lekarza Weterynarii w Opatowie podejrzeń wścieklizny zarówno u zwierząt domowych jak i u dzikich. Szczególnie należy przy tym zwracać uwagę na takie anormalne zachowania lub objawy u zwierząt jak: zanik naturalnej obawy dzikich zwierząt przed człowiekiem, nieprowokowana agresja zwierząt domowych wobec właścicieli, nadmierna pobudliwość, spaczone łaknienie czy drgawki. Należy bezwzględnie unikać kontaktu z podejrzanym zwierzęciem i nie dotykać zwłok zwierząt podejrzanych.

Aktualna sytuacja

W roku 2021 wścieklizna wystąpiła na terenie 5 województw: mazowieckiego (110 przypadków), warmińsko-mazurskiego (3 przypadki), świętokrzyskiego (2 przypadki), podkarpackiego (2 przypadki) i wielkopolskiego (1 przypadek). Chorobę notowano u lisów wolno żyjących (96 przypadków), kotów (7 przypadków), nietoperzy (5 przypadków), psów (3 przypadki), jenotów, kun i saren (po 2 przypadki) oraz u żbika (1 przypadek).

W 2021 r. na terenie województwa świętokrzyskiego potwierdzono wystąpienie wścieklizny u 2 lisów wolno żyjących. Pierwsze ognisko choroby/przypadek wystąpił w powiecie sandomierskim (miejscowość Zajeziorze, gmina Samborzec – listopad 2021r.), drugie ognisko/przypadek wystąpił w powiecie skarżyskim (miejscowość Suchedniów, gmina Suchedniów – grudzień 2021r.). Ostatnie przypadki wścieklizny u zwierząt w województwie świętokrzyskim notowane były w 2013 r. i 2014 r.

Zagrożenie wystąpienia wścieklizny w województwie świętokrzyskim wywołane jest głównie niekorzystną sytuacją epizootyczną w województwie mazowieckim.

W 2021r. w województwie mazowieckim choroba wystąpiła w mieście Warszawa, powiecie wołomińskim, mińskim, otwockim, garwolińskim, kozienickim, zwoleńskim i radomskim oraz dotyczyła głównie lisów, ale i również psów i kotów.

Przypadki wścieklizny w 2022 r.:

Szczepienia zwierząt domowych i gospodarskich

W celu zabezpieczenia przed chorobą zwierzęta powinny być szczepione. Zgodnie z ustawą z 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt psy powyżej 3 miesiąca życia na obszarze całego kraju podlegają obowiązkowemu ochronnemu szczepieniu przeciwko wściekliźnie. Obowiązek doprowadzenia psa do punktu szczepień spoczywa na posiadaczach psów, którzy muszą go wypełnić w ciągu 30 dni od dnia ukończenia przez psa 3 miesiąca życia. Szczepienia muszą być powtarzane rokrocznie. Dowodem przeprowadzonego szczepienia jest zaświadczenie o szczepieniu wydane właścicielowi psa i wpis do rejestru dokonany przez lekarza weterynarii.

Zgodnie z rozporządzeniem Powiatowego Lekarza Weterynarii w Opatowie 1/2022 z dnia 13 kwietnia 2022 r. w sprawie wystąpienia zagrożenia wścieklizną zwierząt na terenie powiatu opatowskiego na terenie powiatu opatowskiego istnieje obowiązek szczepienia przeciwko wściekliźnie na terenie powiatu opatowskiego wszystkich kotów, które ukończyły 3 miesiąc życia.

https://opatowpiw.pl/images/Dokumenty/akt_14_04_2022.jpg

Regularne szczepienia psów i kotów przeciwko wściekliźnie są bardzo skutecznym sposobem zapobiegania wystąpieniu i rozprzestrzenianiu się wścieklizny.